Tohum Filizi Tüketmek: Çimlendirme Nasıl Yapılır, Faydaları ve Riskleri Nelerdir?

Çocukluğunda fen bilgisi dersinin ev ödevi olarak, evde ıslak pamuklar içerisinde fasulye veya nohut çimlendirmeyeniniz yoktur. Cansız bir şeymiş gibi görünen tohumdan canlı yeşil renklerde bir sürgünün çıkması kuşkusuz ki heyecan verici bir deneyimdir. Tohumlar nemli ortamda ve uygun sıcaklığın altında büyümesinin başlangıcı olarak filizlenmeye başlar ve tohum filizi meydana gelir. Bu genç sürgün büyüyüp gelişerek ana bitkiyi oluşturur. Beslenme alışkanlıklarınıza keyif katmak ve kendi küçük bahçenizde yetiştirdiğiniz bitkileri tüketmek için tohum çimlendirme yöntemini deneyebilirsiniz.

Tohum Filizi: 3 Hafta Boyunca Tüketebileceğiniz Filizleri 1 Haftada Mutfağınızda Yetiştirebilirsiniz

Mutfak tezgahınızın üzerinde küçük bir kavanoz veya yayvan bir kap içerisinde, çok küçük bir alanda ve özel bir ekipman gerektirmeden rahatlıkla haftalarca yetebilecek kadar tohum filizi elde edebilirsiniz. Çimlendirmek istediğiniz tohumlar bir süre suda bekletilip tohumların su alıp şişmeleri sağlanır. Sonrasında yıkayıp süzülüp, tercihen sığ bir kabın içerisine serilmiş ıslak pamuğun üzerine yayılır. Yüzey alanı geniş olduğundan, tohumların bulunduğu ortam kısa sürede kuruyacağı için, ortamın sıklıkla ıslatılıp nemli tutulması önemlidir.

Çimlendirilmiş Tohumların, Çimlenmemiş Tohumdan Farkı Nedir?

Tohum filizi, herkesin kolayca yetiştirebileceği, ucuz ve lezzetli bir besin kaynağı olmasının yanı sıra, beslenmeye de pek çok faydası bulunmaktadır. Baklagil, tahıl gibi tohumların filizlendirilmesi, bu gıdalarda yaygın olarak bulunan ve sindirimi zor anti-besin maddelerinin parçalanmasına, vücudunuzun bitkide bulunan besinleri emme yeteneğini azaltan bileşiklerin miktarının %87’ye kadar azalmasına, bu da sindirilmelerinin çok daha kolay bir hale gelmesini sağlar [1].

Tohum Filizi: Sindirimi Kolaylaştırır

Bir çalışmada 5 gün boyunca çimlendirilen tahılların, filizlenmemiş durumlarına göre %133’e kadar daha fazla lif içerdiği ortaya konulmuştur [2]. Vücudun kullanabileceği, bağırsak hareketlerine yardımcı lif miktarının artmış olması da sindirime yardımcı olan etkenlerden biridir [3][4]. Tahıllarda bulunan glüten miktarı, çimlenme ile azaldığından, glütene duyarlı kişilerin tahılları çimlendirerek tüketmesi, glütenin neden olduğu rahatsızlıkların azalmasında etkili olabilir [5]. Genel olarak belirli bir tahıl veya baklagili sindirmede sorun yaşıyorsanız, filizlendirerek tüketmeyi deneyebilirsiniz.

Zengin Besin İçeriğine Sahiptir

Düşük kaloriye sahip olmalarının yanında yüksek vitamin ve mineral içerikleri ile zengin bir besin kaynağıdırlar. Çimlenme sürecinde tohumdaki C ve K vitaminleri, folat, fosfat, manganez, protein seviyeleri, çimlenmemiş tohumdan daha zengin hale gelir [6][7]. Çimlendirme ile protein içeriği artarken, bazı esansiyel aminoasit içeriklerinin de %30 a kadar arttığı yapılan çalışmalar ile gösterilmiştir [8][9]. Çimlenmiş tohumdan alınan besin miktarının artması, yalnızca içeriğindeki besin maddelerinin miktarının artmasıyla değil, ayrıca filizlenmiş tohumdaki proteinlerin sindirilmesinin daha kolay hale gelmiş olmasıyla da ilişkilidir.  Çimlendirilmiş tohum filizleri, antioksidanlar ve diğer pek çok yararlı bileşik bakımından da güçlü bir kaynaktırlar [10][11].

Tohum Filizi: Şeker Seviyelerini Dengede Tutmaya Yardımcı Olabilir

Bunlara ek olarak, çimlendirilmiş bitkinin toplam karbonhidrat miktarının çimlenmemiş tohumdan daha az olmasından dolayı kan şekerinizi kontrol altında tutmaya yardımcı olabileceğini gösteren çalışmalar vardır [10]. Ancak bu konuda henüz kesin bir yargıya varılmamıştır.

Yanlış Tüketim, Gıda Zehirlenmesi Gibi Riskleri İçermektedir

Filizler, nemli ve görece sıcak bir ortamda yetiştiklerinden dolayı, yetişme ortamında bitkiyle birlikte zararlı bakterilerin (E. coli, Salmonella vb.) gelişme ihtimali olduğu için, çiğ ya da az pişmiş olarak tüketildiğinde gıda zehirlenmesi gibi riskler taşımaktadır. Bu nedenle hamile kadınların, çocukların veya zayıf bağışıklık sistemine sahip olan kişilerin filizleri tüketirken pişmiş olduğuna emin olması veya tüketmekten kaçınması gerekmektedir. Eğer çimlendirmeyi evde yapacaksanız, bakteriyel bir gelişim olup olmadığını gözlemleyerek kontrol edebilirsiniz. Yetiştirdiğini filizleri mutlaka buzdolabında, serin karanlık bir ortamda saklayın. Kontaminasyonu (kirlenmeyi) önlemek için çiğ filizlere dokunmadan önce ellerinizin temiz olduğuna emin olun. Eğer çimlendirilmiş gıdalarınızı dışardan temin ediyorsanız, düzgünce paketlenmiş ve uygun şekilde soğutulmuş taze filizleri satın alın

Filizlenmiş tohumları tek başına tüketebileceğiniz gibi, pişirerek veya bir sağlık sorununuz yoksa taze filizleri çiğ olarak salatalarınıza katarak lezzetine ve besin değerine değer katarak yemeyi de tercih edebilirsiniz.

Ülkemizde çoğunlukla arpa, karabuğday, maş fasulyesi, mercimek ve nohut gibi tohumlar çimlendirilip tüketilmektedir. Global olarak ise filizlendirme için kullanılan en yaygın tohumlar maş fasulyesi ve yoncadır.

REFERANSLAR

  1. Singh AK. et al., Enhancement of attributes of cereals by germination and fermentation: a review. Critical Reviews in Food Science and Nutrition. 2015 Sep 19;55(11):1575-89.
  2. Chung TY. et al.,. Compositional and digestibility changes in sprouted barley and canola seeds. Plant Foods for Human Nutrition. 1989 Sep 1;39(3):267-78.
  3. Megat RM. et al., Effect of germination on total dietary fibre and total sugar in selected legumes. International Food Research Journal. 2016;23(1):257.
  4. Ho KS. et al., Stopping or reducing dietary fiber intake reduces constipation and its associated symptoms. World Journal of Gastroenterology: WJG. 2012 Sep 7;18(33):4593.
  5. Koehler P. et al., Changes of folates, dietary fiber, and proteins in wheat as affected by germination. Journal of Agricultural and Food Chemistry. 2007 Jun 13;55(12):4678-83.
  6. https://nutritiondata.self.com/facts/vegetables-and-vegetable-products/2302/2
  7. https://nutritiondata.self.com/facts/vegetables-and-vegetable-products/2472/2
  8. Sibian MS. et al., Effect of germination on chemical, functional and nutritional characteristics of wheat, brown rice and triticale: a comparative study. Journal of the Science of Food and Agriculture. 2017 Oct;97(13):4643-51.
  9. Ghumman A, et al., Impact of germination on flour, protein and starch characteristics of lentil (Lens culinari) and horsegram (Macrotyloma uniflorum L.) lines. LWT-Food Science and Technology. 2016 Jan 1;65:137-44.
  10. Tang D. et al., A review of phytochemistry, metabolite changes, and medicinal uses of the common food mung bean and its sprouts (Vigna radiata). Chemistry Central Journal. 2014 Dec 1;8(1):4.
  11. Chon SU. Total polyphenols and bioactivity of seeds and sprouts in several legumes. Current Pharmaceutical Design. 2013 Oct 1;19(34):6112-24.