Yeni Başlayanlar İçin Ketojenik Diyet: Nedir, Nasıl Yapılır, Sağlığa Faydalı mıdır?

Ketojenik diyet veya kısaca keto diyeti, düşük karbonhidratlı bir beslenme programı olması nedeniyle yağları daha etkili bir şekilde yakmanıza yardımcı olabilecek bir diyettir. Sağlığınıza iyi geldiği ve kilo vermede yardımı olduğu konusunda pek çok bilimsel kaynaklı çalışma bulunmaktadır [1][2][3]. Ketojenik diyet açlık yaşamadan etkili bir şekilde yağ yakmanıza yardımcı olduğu için hekimler tarafından da önerilmektedir. Yaklaşık Bir Asırdır Uygulanan Bir Yöntem Son yıllarda popülerliği artmış olmasına rağmen, ketojenik diyet sanıldığı gibi yeni bir trend değildir. Tıpta, özellikle çocuklarda, ilaca dirençli epilepsiyi tedavi etmek için neredeyse 100 yıldır kullanılmaktadır. 1970’lerde Dr. Atkins’in hastalarına kilo verdirmek için uyguladığı iki haftalık düşük karbonhidratlı sıkı ketojenik diyet ile popülerleşmeye başlamıştır.

Beden ve Zihin Sağlığını Hızlıca İyileştirmeyi Sağlar 

Ketojenik diyetteki “keto” kelimesi, bu diyet ile vücudun keton adı verilen küçük yakıt molekülleri üretmesinden gelmektedir [4]. Ketonlar, kan şekeri (glikoz) yetersiz olduğunda, vücut için alternatif bir yakıt kaynağı olurlar. Çok az miktarda karbonhidrat (ihtiyaç anında hızlıca kan şekerine parçalanabilen) ve kontrollü miktarlarda protein (fazla olduğunda kan şekerine dönüşebilen) tükettiğinizde keton üretimi gerçekleşir. Karbonhidrat alımındaki bu azalma, vücudunuzu ketozis adı verilen metabolik bir duruma sokar. Kandaki şeker seviyeleri düştüğünde yağ yakımı önemli ölçüde artar. Böylece vücut yakıt gereksinimini yağ yakımı ile sağlamaya çalışır. Bu durumun kilo vermeye yardımcı olmasının yanı sıra açlık hissini azaltma ve sürekli dengeli enerji temini gibi bariz yararları da mevcuttur. Ayrıca tip 2 diyabet rahatsızlığını geriletmesinden; kanser, epilepsi ve Alzheimer hastalığını iyileştirmesine kadar geniş yelpazede sağlık faydalarına sahiptir [5][6][7][8]. 

Karaciğerin yağ kullanarak ürettiği ketonlar, vücut için, özellikle beyin için yakıt kaynağı olarak hizmet ederler. Beynimiz çok fazla enerji tüketen, sürekli enerji kaynağına ihtiyaç duyan ve yağı doğrudan enerji olarak kullanamayan bir organımızdır. Beyin glikoz ve ketonları enerji kaynağı olarak kullanabilmektedir. Ancak ketonlar uzun vadede beynin enerji ihtiyacını karşılayamaz, bu nedenle ketozis durumunun uzatılması ciddi sağlık sorunlarına yola açabilir [9].

Ketojenik diyet tipik olarak bol miktarda et, yumurta, işlenmiş et, sosis, peynir, balık, fındık, tereyağı, yağ, tohum ve lifli sebzeler içerir ve pek çok çeşitli versiyona sahiptir.  Standart ve yüksek proteinli ketojenik diyetler günlük hayatınızda kısa süreyle uygulamanız için daha uygun olan diyetlerdir. 

Her diyet gibi ketojenik diyeti de uzun süreli olarak uygulamak vücut üzerinde birtakım zararlara yol açabilir. Sağlık riskleri ve uygulanmasındaki zorluklar dikkate alındığında diyet süresince kontrol altında olmak ve uzman görüşü almak önemlidir. 

REFERANSLAR

  1. Iris Shai, R.D. et al. Weight Loss with a Low-Carbohydrate, Mediterranean, or Low-Fat Diet. July 17, 2008 N Engl J Med 2008; 359:229-241.
  2. Lydia A. Bazzano, MD et al. Effects of Low-Carbohydrate and Low-Fat Diets: A Randomized Trial. Ann Intern Med. 2014;161(5):309-318.
  3. Freeman JM et al. The ketogenic diet: one decade later. Pediatrics. 2007 Mar;119(3):535-43.
  4. http://eatingacademy.com/nutrition/ketosis-advantaged-or-misunderstood-state-part-i
  5. Eric C Westman et al. The effect of a low-carbohydrate, ketogenic diet versus a low-glycemic index diet on glycemic control in type 2 diabetes mellitus. Nutr Metab (Lond). 2008; 5: 36.
  6. Hemingway C et al. The ketogenic diet: a 3- to 6-year follow-up of 150 children enrolled prospectively. Pediatrics. 2001 Oct;108(4):898-905.
  7. Weihua Zhou et al. The calorically restricted ketogenic diet, an effective alternative therapy for malignant brain cancer. Nutr Metab (Lond). 2007; 4: 5.
  8. Maciej Gasior et al. Neuroprotective and disease-modifying effects of the ketogenic diet. Behav Pharmacol. 2006 Sep; 17(5-6): 431–439.
  9. Courchesne-Loyer A et al. Inverse relationship between brain glucose and ketone metabolism in adults during short-term moderate dietary ketosis: A dual tracer quantitative positron emission tomography study. J Cereb Blood Flow Metab. 2017;37(7):2485–2493.