Vuhan Koronavirüsü Nedir?

Vuhan Koronavirüsü Nedir? Çin’den Yayılan Bu Virüsün Sebep Olduğu Hastalık ve Bu Hastalıktan Korunma Yolları Nelerdir? Koronavirüs Nedir? İlk olarak 1937 yılında tavuk embriyosundan izole edilen [1] koronavirüsü (coronavirus), adını mikroskop altında dış yüzeyindeki görüntüsü “taç”a benzediğinden dolayı latince taç anlamına gelen “corona” kelimesinden almıştır. Bugüne kadar koronavirüslerin farelere, sıçanlara, köpeklere, kedilere, hindilere, domuzlara, atlara ve sığırlara bulaşabileceği bulunmuştur. İnsan koronavirüsleri (Human Coronavirus – HcoV) ise 1960’larda soğuk algınlığı şikayeti olan hastalarda tanımlanmıştır. Çoğunlukla zararsız olan koronavirüs, grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilmektedir. Enfeksiyon sıklıkla kış aylarında ve bahar başlangıçlarında görülebilmektedir. Bir kişinin bu virüsten dolayı hastalanması ve birkaç ay sonra hastalığı tekrarlaması olasıdır. Çünkü vücudun koronavirüsüne karşı ürettiği savunma hücreleri uzun süre dayanamamakta, bunun sonucunda da hastalığa karşı bağışıklığın geliştirilememesi durumu olabilmektedir [2].

Koronavirüsünün Neden Olduğu Enfeksiyonların Ortak Belirtileri

Üst solunum yolu enfeksiyonlarına benzer olarak burun akıntısı, öksürük, yüksek ateş, diyare, nefes darlığı ve boğaz ağrısı şeklinde semptomlar görülür [3]. Bu nedenle herhangi bir soğuk algınlığından ayırt edilmesi başta biraz zor olabilir. Hastane laboratuvarı ortamında testlerle hastalığın kesin teşhisi konulabilmektedir. Koronavirüs alt solunum yolu diye adlandırılan nefes borusu ve akciğerlere yayıldığında (özellikle yaşlı ve/veya kalp hastalığı olan insanlarda) zatürreye neden olup ölümle sonuçlanabilen etkiler yaratabilmektedir.

Pek çok kişinin hayatında en az bir kere etkilendiği/etkileneceği bu virüsün insanlarda sebep olduğu en tehlikeli hastalıklar; SARS, MERS ve Çin’in Vuhan kentinden yayılmaya başlamış olan Vuhan Koronavirüsü salgınlarıdır.

SARS, MERS ve Vuhan Koronavirüsü Salgınları

SARS (Ağır Akut Solunum Yolu Yetersizliği Sendromu); SARS koronavirüsünün (SARS-CoV) neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Virüs Kasım 2002’de Çin’in güneyinde ortaya çıktıktan sonra 37 ayrı ülkede insanları enfekte ederek hızla dünyaya yayılmıştır [4][5]. Hem üst hem alt solunum yollarındaki olumsuz etkilerinden dolayı hastaların hayatını kaybetmesine neden olabilecek etkilere sahiptir. 2000’lerin başındaki bu salgın süresince 774’ü ölümle sonuçlanan 8098 SARS vakası doğrulanmıştır. 2003 Temmuz’unda hastalık kontrol altına alınmıştır.

MERS koronavirüsünün (MERS-CoV) sebep olduğu MERS (Orta Doğu Solunum Sendromu) hastalığı ise 2012 yılında gündeme gelmiş, ilk olarak Suudi Arabistan’da ortaya çıkmış ve diğer ülkelere yayılmıştır [6]. MERS salgını ise 27 ülkeye yayılarak 2494 vakadan 858’inin ölümüne yol açmıştır [7]. SARS teşhisi konulan kişilerde ölüm oranı %10 iken, MERS’te %30-40’lara ulaşmıştır.

Vuhan koronavirüsü veya yeni koronavirüsün (Novel Coronavirus, 2019-nCoV) sebep olduğu hastalıkla alakalı şikayetler 2019 aralığının son günlerinde Çin’in Vuhan (Wuhan) kentinde ortaya çıkmış ve 2020 ocak ayının Çin yeni yılı (Fare Yılı) kutlamalarına denk gelmesiyle Asya, Avrupa, Kanada, Avusturalya gibi bölgelere hızlıca yayılmıştır. Virüsten etkilenen hastaların ve hastalık sonucu ölenlerin sayısıyla alakalı spekülatif pek çok haber olmasıyla beraber her geçen gün bu sayılar artmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) henüz durumun ciddiyeti ile alakalı bir uyarıda bulunmamıştır. Vuhan bölgesindeki pazarlarda satılan yılan ya da yarasanın tüketilmesinin salgın sebebi olabileceği düşünülse de hala hayvanlardan insanlara bu virüsün nasıl geçtiği hakkında net bir bilgi elde edilmemiştir. Salgını durdurmak için hastalığın yayıldığı bölgelerin karantina altına alınması dışında henüz etkili bir önlem alınamamaktadır.

SARS virüsü ile Vuhan virüsünün yapısına bakıldığında %70 benzerlik gösterdiği belirtilmiştir [8]. Aralarındaki en büyük fark ise, Vuhan koronavirüsünün hem hastalığın belirtilerini göstermediği kuluçka döneminde hem de hastalığın belirtilerinin ortaya çıktığı dönemde bulaşıcı olmasıdır.

Korunma Yolları

Koronavirüsü ya da herhangi bir salgın hastalıktan korunmak için:

  • Beslenmeye, uyku düzenine ve bağışıklık sisteminin zayıflamamasına dikkat etmek,
  • Kalabalık, kapalı ortamlardan mümkün olduğunca uzak durmak,
  • Ortak kullanıma açık alanlarda yüzeyler ile temastan kaçınmak,
  • Elleri ve yüzü sabun ile yıkamak, dezenfektanlar ile temizlemek,
  • Elleri yüz, burun ve ağızdan uzak tutmak, teması mümkün olduğunca aza indirgemek,
  • Hasta olan kişiler ile yakın temastan kaçınmak ve
  • Hava yolu ile enfeksiyonu (öksürme-hapşırma) önlemek için mümkünse maske kullanmak

alınabilecek önlemler arasındadır.

Hastalık süresince ise -herhangi bir soğuk algınlığı rahatsızlığında olduğu gibi- bolca dinlenmek, ılık duş almak, sıvı tüketmek, doktorunuzun önerdiği ilaçları ve bağışıklık güçlendirici ürünleri düzenli bir şekilde kullanmak hastalığı mümkün olduğunca hafif atlatmanızı sağlayacaktır. 65 yaş üstü bireyler riskli grupta olduklarından daha dikkatli olmaları, daha sıkı önlemler almaları gerekmektedir. Vuhan koronavirüsü hastalığına neden olan organizma yeni bir organizma olduğundan dolayı henüz bu enfeksiyonu tedavi edecek ya da hastalıktan korunmanızı sağlayacak özel bir antiviral (virüs önleyici) ilaç bulunmamaktadır.

REFERANSLAR

  1. Beaudette FR. Cultivation of the virus of infectious bronchitis. J. Am. Vet. Med. Assoc.. 1937;90:51-60.
  2. Gaunt ER et al. Epidemiology and clinical presentations of the four human coronaviruses 229E, HKU1, NL63, and OC43 detected over 3 years using a novel multiplex real-time PCR method. Journal of clinical microbiology. 2010 Aug 1;48(8):2940-7.
  3. Su S et al. Epidemiology, genetic recombination, and pathogenesis of coronaviruses. Trends in microbiology. 2016 Jun 1;24(6):490-502.
  4. John RK et al. Border screening for SARS. Emerging infectious diseases. 2005 Jan;11(1):6.
  5. Srivastava S et al. Design of novel multi-epitope vaccines against severe acute respiratory syndrome validated through multistage molecular interaction and dynamics. Journal of Biomolecular Structure and Dynamics. 2019 Nov 2;37(16):4345-60.
  6. Azhar EI et al. Evidence for camel-to-human transmission of MERS coronavirus. New England Journal of Medicine. 2014 Jun 26;370(26):2499-505.
  7. https://www.who.int/emergencies/mers-cov/en/
  8. Dong N, et al. Genomic and protein structure modelling analysis depicts the origin and infectivity of 2019-nCoV, a new coronavirus which caused a pneumonia outbreak in Wuhan, China. bioRxiv. 2020 Jan 1.