Vazgecilmezimiz Çay; Bir Antioksidan Kaynağı
Soğuk kış günlerinde içimizi ısıtmak için, yazın sıcaklarında hararetimizi almak için içtiğimiz tükettiğimiz bir içecektir. Ortalama bir evde günde en az iki kez çay demlenir ve gün içinde en çok tükettiğimiz içecek çaydır. Çayımızı sadece sıcak ince belli bardakta içtiğimiz siyah çay değil aynı zamanda yeşil çay ve yeni yeni beyaz çay olarak da tüketmekteyiz. Ne yazın sıcağında ne kışın soğuğunda vazgeçebildiğimiz bu içeceği yakından tanıyalım.
Çay Çeşitleri İşlenme Şekline Göre Farklılık Gösterir
Çay dünya çapında popüler bir içecektir. Çay bitkilerinin yetiştirilmesi birçok ülkede ekonomik açıdan önemlidir ve çay bitkisi Camellia sinensis’in 30 ülkede yetiştirildiği bilinmektedir ve bazı tropikal ve subtropikal bölgelerde en iyi şekilde büyür. Çay yapraklarının nasıl işlendiğine bağlı olarak, aynı bitkiden üretilen dört ana çay türü vardır. Bu çaylar beyaz, yeşil, Oolong ve siyah çaydır. Beyaz çay henüz yeşile dönüşmemiş çok genç yapraklardan ve tomurcuklardan üretilir ve tek işlem kurutmadır. Yeşil çay, en az işlemle olgun yapraklardan üretilir (sadece kurutma). Oolong çayı kısmen fermente edilmiş olgun yapraklardan, siyah çay ise tamamen fermente edilmiş olgun yapraklardan üretilir. Dünyadaki çay üretiminin yaklaşık %20’sini oluşturan yeşil çay, en sık Çin, Kore ve Japonya’da tüketilmektedir. Oolong çayı en çok Çin ve Tayvan’da tüketilmektedir. Siyah çay (çay üretiminin yaklaşık % 78’i) çoğunlukla ABD ve Birleşik Krallık’ta tüketilmektedir. Siyah çay, yeşil çayın üç katı kadar kafein içerir [1].
Zengin Antioksidan Kaynağı
Çay, özellikle flavonoidler olmak üzere zengin bir polifenol kaynağıdır. Flavonoidler, önemli miktarlarda (% 0.5 ila% 1.5) ve çeşitlilikte (4000’den fazla tanımlanmış) sentezlenen ve bitkiler arasında geniş çapta dağılmış fenol türevleridir. Yeşil çaydaki başlıca flavonoidler, epicatechin (EC), epicatechin-3-gallat (ECG), epigloatechin (EGC) ve epigallocatechin-3-gallate (EGCG) gibi kateşinleri (flavan2-ols) içerir. Siyah çayda, theaflavinler ve thearubigenler gibi polimerleştirilmiş kateşinler baskındır. Çayın göreceli kateşin içeriği, yaprakların kurutmadan önce nasıl işlendiğine, coğrafi konuma ve yetiştirme koşullarına bağlıdır [2].
Camellia sinensis‘ten altı ana çay türü (beyaz, yeşil, oolong, sarı, siyah ve koyu çay) arasında, kendine özgü aroması ve tadı olan yarı fermente edilmiş bir çay olan oolong çayı, artan üretiminden anlaşılacağı gibi popüler bir tüketim ürünü haline gelmiştir. Oolong çayının karakteristik flavonoidlerini temsil eden theasinensinler, dimerik flavan-3-ol’lardır. Son zamanlarda yapılan birçok çalışma, oolong çayının ve theasinensinlerin bazı sağlık yararı özelliklerine sahip olduğunu göstermiştir [3].
Yüzyıllar boyunca çay popüler bir içecektir ve aynı zamanda ilaç olarak da kullanılmaktadır. Yeşil ve siyah çaylar çok sağlıklı olsa da, beyaz çay mükemmel bir tonik ve doğanın en güzel armağanlarından biridir. En az işlenmiş çaydır ve siyah ve yeşil çaylara kıyasla en yüksek antioksidan seviyesine sahiptir. Beyaz çay, hastalıkların ve rahatsızlıkların önlenmesinde önemli bir rol oynar. Beyaz çay, sanayi dünyasında ölümün önde gelen nedenleri olan; kanser, kalp hastalıklarI, felce karşı ve ayrıca birçok başka koşullara karşı korur. Hastalık belirtilerini azalır ve iyileşmeyi arttırır. Beyaz çay, kan dolaşımını, bağışıklık sistemini ve ayrıca kemik ve dişleri güçlendirir, sağlıklı bir cilt oluşturur. Beyaz çayın, kan şekerini azaltabileceği ve diyabet semptomlarının artmasını engellemesine yardımcı olması gibi birçok faydası vardır. Stresi azaltır ve enerjiyi arttırır [4].
REFERANSLAR
- Reygaert WC, An Update on the Health Benefits of Green Tea. Beverages 2017, 3, 6; doi:10.3390/beverages3010006
- McKay, Diane & Blumberg, Jeffrey. (2002). The Role of Tea in Human Health: An Update. Journal of the American College of Nutrition. 21. 1-13. 10.1080/07315724.2002.10719187.
- Chitpan, Monthana & Hung, Wei-Lun & Pan, Min-Hsiung & Li, Shiming & Li, Daxiang & Wan, Xiaochun & Ho, Chi-Tang. (2015). Chemistry and health beneficial effects of Oolong Tea and theasinensins. 4. 133. 10.1016/j.fshw.2015.10.002.
- Sharma, Preeti & Joshi, Deeksha & Baldi, Ashish & Khatri, Kapil & Dube, Devyani. (2013). White tea: Offering something new to your health. PharmAspire. 4. 54.