Karayemiş Bitkisini Yakından Tanıyalım

Taflan ağacı veya Karayemiş; Rosaeceae ailesinde bulunan, her dem yeşil parlak yapraklara sahip, 20 metreye kadar büyüyebilen bir ağaçtır. Halk arasında adı “Laz Yemişi”, “Gürcü Kirazı” veya “Tanal” olarak da bilinmektedir. Karayemiş bitkisi yaz aylarında kırmızı-mor renkte meyveler verir ve ülkemizde özellikle Karadeniz bölgesinde yaygın olarak yetişmektedir. 1540’lı yıllarda Fransız botanikçiler tarafından “Trabzon Kirazı” olarak adlandırılmış, aynı yıllarda Avrupa’nın pek çok bölgesine gönderilmiş ve yetiştirilmiştir. Yaprak dökmeyen bir ağaç olmasından ötürü özellikle bahçelerde süs bitkisi olarak kullanılmaktadır. Bu bitkinin tüm kısımları -badem yemişine de karakteristik tadını veren ve zehirli olabilen- hidrojen siyanür içerir. Bu madde esas olarak yaprak ve tohumlarda bulunur ve acı tadıyla kolayca tespit edilebilir. İçerdiği zehirli madde miktarı azdır, ancak yine de çok acı olan meyve ve tohumlarını yemekten veya çok miktarda tüketmekten kaçınılmalıdır. Az miktarlarda alınan hidrojen siyanür solunumu uyarıp sindirimi arttırmaya yardımcı olurken fazlası solunum yetmezliğine neden olabilmektedir [1].

Karayemiş taze olarak yenilmesinin yanı sıra kurutulmuş meyvesi, meyve suyu, marmelatı ve pekmezi de tüketilmektedir. Pekmez haline getirilirken uygulanan ısıl işlem önemli besin maddelerinin kaybına sebep olabilmektedir.

100 gram karayemişte yaklaşık olarak:

Enerji: 75 kkal

 

 
Su:

 

 

 79,85 gram

 

 
Protein:

 

 

 1,40 gram
Yağ:

 

 

 0,54 gram
Karbonhidrat: 14,72 gram

 

 
Glikoz:

 

 

 5,09 gram
Früktoz: 6,36 gram

 

 

bulunur.

Yüksek miktarda çözünür şeker içermesi dolayısıyla karayemiş suyu sporcular tarafından sağlıklı bir enerji içeceği olarak kullanılabilir.

Ayrıca iyi miktarlarda fosfat, sodyum, magnezyum, kalsiyum, demir, A-C-D vitaminleri ve lif içerir. Besin içeriği yetiştiği bölgeye, ham veya olgun olma durumuna göre değişebilmektedir [2].

Antioksidan Kaynağı

Son yıllarda yapılan çalışmalarda defalarca kez serbest radikallerin vücuda verdiği olumsuz etkilerden bahsedilmektedir. Bu serbest kararsız radikaller kararlı hale gelebilme adına vücut hücrelerini kullanıp hasara neden olmaktadır. Hasar gören hücrelerde yaşlanma da dahil olmak üzere pek çok hastalık meydana gelmektedir. Bu hastalıklardan bazıları kanser, astım, diyabet, kalp ve damar hastalıklarıdır. Yine yapılan çalışmalar göstermiştir ki yüksek antioksidan aktivitesine sahip olan besinleri tüketmek serbest radikalleri vücuttan uzaklaştırarak neden oldukları olumsuz etkileri ortadan kaldırabilmektedir.

Karayemiş yüksek su, protein ve karbonhidrat içeriğinin yanı sıra fenolik bileşiklerce doludur. Karayemişin antioksidan aktivitesi içerdiği fenolik bileşikler ve flavanoidler sayesindedir [3][4]. Ayrıca bitkinin olgunlaşmış meyveleri kalp-damar hastalıklarına ve nörolojik rahatsızlıklara iyi geldiği düşünülen fenolik ve doymamış yağ asitleri içermektedir [5].

Halk Arasında Yatıştırıcı Olarak Kullanımı

Taflan ağacı yapraklarının kurutularak çay olarak tüketilmesinin sakinleştirici etkileri olduğu uzun zamandır bilinmektedir. Anadolu halkının bu kullanımından yola çıkılarak çayın nörolojik hastalıklara etkisi olup olmadığı üzerine araştırmalar yapılmıştır. Bitkinin yapraklarında bulunan özel enzimlerin Alzheimer hastalığının tedavisinde etkili olduğu, sahip olduğu antioksidan etkinin ise sinir hücrelerini koruyucu olarak görev aldığı tespit edilmiştir [6][7][8].

REFERANSLAR

  1. Islamiyat Folashade Bolarinwa et al. A Review of Cyanogenic Glycosides in Edible Plants. Toxicology – New Aspects to This Scientific Conundrum. April 27th 2016.
  2. http://www.turkomp.gov.tr/food-karayemis-570
  3. Karahalil FY, et al. Phenolic composition and antioxidant capacity of Cherry laurel (Laurocerasus officinalis Roem.) sampled from Trabzon region, Turkey. African Journal of Biotechnology 2011; 10:16293-16299.
  4. Alasalvar C, et al. Compositional characteristics and antioxidant components of cherry laurel varieties and pekmez. J Food Sci 2005; 70:47-52.
  5. Akkol EK, et al. Isolation of active constituents from cherry laurel (Laurocerasus officinalis Roem.) leaves through bioassay-guided procedures. Journal of Ethnopharmacology 2012; 139:527-532.
  6. Schneider LS. Treatment of Alzheimer’s disease with cholinesterase inhibitors. Clinics in Geriatric Medicine 2001; 17:337-358.
  7. Orhan IE, et al. Estimation of neuroprotective effects of Laurocerasus officinalis Roem.(cherry laurel) by in vitro methods. Food Research International 2011; 44:818-822.
  8. Kolayli S, et al. Chemical and antioxidant properties of Laurocerasus officinalis Roem.(cherry laurel) fruit grown in the Black Sea region. Journal of Agricultural and Food Chemistry 2003; 51:7489-7494.