Çölyak Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Uzun Vadede Sebep Olduğu Sağlık Problemleri Nelerdir?
Çölyak hastalığı nedir sorusu merak edilen konulardan biridir. Çölyak hastalığı, hastalığa genetik olarak yatkın kişilerde ortaya çıkan ve glüten alımının ince bağırsakta hasara yol açtığı ciddi bir otoimmün (vücudun kendi antijenlerine karşı antikor oluşturması durumunda gelişen) hastalıktır [1]. 100 kişiden 1’inde çölyak hastalığı görüldüğü tahmin edilmektedir. Bu hastalığa sahip olan kişiler glüten (buğday, çavdar, arpa vb. bulunan bir protein) içeren besinler yediklerinde, vücutları ince bağırsağa saldıran bir bağışıklık tepkisi oluşturur. Bu saldırılar, besin emilimini destekleyen, ince bağırsağı çevreleyen küçük parmak benzeri çıkıntılar olan villuslarda hasara neden olur. Villuslar hasar gördüğünde, besinler vücuda düzgün bir şekilde emilemez. Çölyak hastalığı, insanlar glüten içeren yiyecekleri veya ilaçları yemeye başladıktan sonra her yaşta gelişebilir. Tedavi edilmediği takdirde çölyak hastalığı ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.
Çölyak Hastalığı Nedir? Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Bu hastalığın semptomları genellikle bağırsak ve sindirim sisteminde kendini gösterir. Ancak vücudun diğer fonksiyonlarını da etkileyebilir. Çocuklar ve yetişkinler farklı semptomlara sahip olma eğilimindedirler.
Çocuklarda çölyak hastalığı belirtileri: Çölyak hastalığı olan çocuklar kendilerini yorgun ve huzursuz hissedebilirler. Ayrıca besin emlimi sorunu yaşadıklarından dolayı diğer çocuklardan daha küçük olabilir ve/veya ergenliğe geç girebilirler [2]. Diğer yaygın semptomlar arasında kilo kaybı, kusma, karın şişkinliği, karın ağrısı, kalıcı ishal veya kabızlık bulunur.
Yetişkinlerde Çölyak Hastalığı Belirtileri
Bu hastalığı olan yetişkinler, çocuklardakine benzer sindirim semptomları gösterebilirler. Ancak çoğu durumda semptomlar, vücudun diğer fonksiyonlarını da etkilemektedir. Yetişkinlerde görülen; demir eksikliği anemisi, eklem sertliği ve ağrısı, zayıf-kırılgan kemikler, yorgunluk, nöbet geçirme, cilt rahatsızlıkları, ellerde ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma, dişlerde renk değişikliği veya diş minesi kaybı, ağız içinde yaralar, regl düzensizliği, kısırlık ve düşük gibi rahatsızlıklar çölyak rahatsızlığı ile ilişkilendirilmektedir [3].
Dermatitis herpetiformis (Duhring Hastalığı – DH), çölyak hastalığının yaygın başka bir semptomudur. DH; kaşıntılı, inişli çıkışlı bir deri döküntüsü hastalığıdır. Dirseklerde, kalçalarda ve dizlerde meydana gelebilir. DH, çölyak hastalığı olan kişilerin yaklaşık yüzde 15 ila 25’ini etkilemektedir [4].
Sağlığa Uzun Vadede Etkileri
Çölyak hastalığı nedir sorusu kadar hastalığına sağlığa uzun vadede etkilerinin ne olduğu da merak edilmektedir. Çölyak hastalığı olan kişilerde, sağlıklı bireylere kıyasla koroner arter hastalığı gelişme riski 2 kat, ince bağırsak kanseri gelişme riski 4 kat daha fazladır.
Tedavi edilmeyen çölyak hastalığı; Tip I diyabet ve multipl skleroz (MS) gibi diğer otoimmün bozukluklar, laktoz intoleransı, vitamin ve mineral eksiklikleri, pankreas yetmezliği, kısırlık ve düşük yapma, demans epilepsi gibi nörolojik durumlar ve migren, boy kısalığı, kalp hastalığı ve bağırsak kanserleri dahil olmak üzere diğer birçok durumun gelişmesine yol açabilir.
1999 yılında yapılan bir çalışmada, çölyak hastalığı olan insanlar için tanı yaşı ne kadar geç olursa, o kişinin başka bir otoimmün bozukluk geliştirme şansının o kadar yüksek olduğu bulunmuştur [5]. Bazı çölyak hastalarında bu bariz semptomlar gözlenmez. Bununla birlikte, hastalığın bir sonucu olarak yine de uzun vadeli rahatsızlıklar oluşabilmektedir. Kendinizin veya çocuğunuzun çölyak hastalığı olduğundan şüpheleniyorsanız hemen doktorunuzdan randevu alın. Teşhis ve tedavi ertelendiğinde, komplikasyonların ortaya çıkması daha olasıdır.
REFERANSLAR
- Leffler, Daniel A., et al. “Etiologies and predictors of diagnosis in nonresponsive celiac disease.” Clinical Gastroenterology and Hepatology 5.4 (2007): 445-450.
- Mäki, Markku, et al. “Prevalence of celiac disease among children in Finland.” New England Journal of Medicine 348.25 (2003): 2517-2524.
- Green, Peter HR, and Christophe Cellier. “Celiac disease.” New england journal of medicine 357.17 (2007): 1731-1743
- West, Joe, et al. “Incidence and prevalence of celiac disease and dermatitis herpetiformis in the UK over two decades: population-based study.” The American journal of gastroenterology 109.5 (2014): 757.
- Ventura, Alessandro, Giuseppe Magazzù, and Luigi Greco. “Duration of exposure to gluten and risk for autoimmune disorders in patients with celiac disease.” Gastroenterology 117.2 (1999): 297-303.
- Çölyak Hastalığı Nedir? Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
